Trẻ Khó Vào Giấc Ngủ: Cha Mẹ Phải Làm Sao Để Khắc Phục?

Trong giai đoạn phát triển đầu đời, giấc ngủ đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với sự phát triển cả về thể chất và trí tuệ của trẻ. Tuy nhiên, tình trạng trẻ khó vào giấc ngủ đang trở nên phổ biến, khiến cha mẹ lo lắng và bận tâm. Bài viết này sẽ gợi ý một số cách giải quyết khi trẻ bị khó vào giấc ngủ. 

Nguyên nhân khiến trẻ khó vào giấc ngủ là gì?

Tình trạng trẻ khó vào giấc ngủ có thể biểu hiện qua nhiều cách như: Trẻ quấy khóc, trằn trọc, lăn qua lăn lại, hay giật mình thức giấc, ngủ không sâu giấc,… Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, khiến trẻ mệt mỏi, uể oải, giảm khả năng tập trung, học tập và vui chơi. Về lâu dài, việc khó đi vào giấc ngủ có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển toàn diện của trẻ.

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, có thể được chia thành các nhóm chính sau:

Môi trường ngủ không phù hợp

Tiếng ồn từ xe cộ, tiếng tivi hoặc tiếng nói chuyện của người lớn có thể khiến trẻ khó tập trung và khó ngủ. Ánh sáng từ đèn điện, màn hình tivi hoặc điện thoại có thể ảnh hưởng đến việc sản xuất hormone melatonin, dẫn đến việc điều chỉnh giấc ngủ của cơ thể trẻ bị rối loạn.

Nhiệt độ phòng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra một giấc ngủ ngon cho trẻ. Khi phòng quá nóng, trẻ có thể đổ mồ hôi nhiều, dẫn đến mất nước và cảm thấy khó chịu. Khi phòng quá lạnh, trẻ có thể run rẩy, khó đi vào giấc ngủ hoặc thức giấc nhiều lần trong đêm và khó ngủ lại.

Bé khó vào giấc ngủ do đùa giỡn quá nhiều

Khi bé chơi đùa, cơ thể sẽ sản xuất adrenaline và cortisol – những hormone kích thích khiến bé cảm thấy hưng phấn và tỉnh táo. Những hormone này có thể khiến bé khó ngủ hơn. Ngoài ra, việc đùa giỡn quá nhiều có thể khiến bé cảm thấy mệt mỏi và kiệt sức. Điều này khiến bé không thể thư giãn và bình tĩnh lại, việc đi vào giấc ngủ sẽ trở nên khó khăn hơn.

Thói quen sinh hoạt không tốt

Việc đi ngủ và thức dậy không đúng giờ có thể ảnh hưởng đến nhịp sinh học của trẻ, khiến trẻ khó ngủ vào ban đêm. Khi trẻ quen với việc ngủ muộn và thức dậy muộn, cơ thể sẽ khó thích nghi với việc ngủ sớm và thức dậy sớm vào ngày hôm sau. Điều này dẫn đến tình trạng thiếu ngủ, ảnh hưởng đến sức khỏe và tinh thần của trẻ.

Bên cạnh đó, việc ăn quá no cũng là nguyên nhân ảnh hưởng đến giấc ngủ của trẻ. Khi dạ dày chứa quá nhiều thức ăn, các bé sẽ cảm thấy nặng nề và khó chịu, dẫn đến tình trạng trằn trọc, khó ngủ.

Ngoài ra, việc xem tivi, chơi điện thoại trước khi ngủ cũng là một thói quen sinh hoạt không tốt. Các nội dung trên thiết bị điện tử có thể khiến thần kinh của trẻ bị kích thích, tâm trạng hào hứng hoặc lo sợ ảnh hưởng trực tiếp đến giấc ngủ. Đồng thời, ánh sáng từ màn hình có thể gây căng thẳng, vừa ảnh hưởng đến giấc ngủ vừa ảnh hưởng đến thị giác của trẻ.

Bé khó vào giấc ngủ do yếu tố tâm lý

Trẻ có thể gặp stress do thay đổi môi trường sống, cha mẹ mâu thuẫn hoặc gặp các vấn đề ở trường học. Lo âu và sợ hãi cũng là nguyên nhân phổ biến khiến trẻ khó ngủ, ví dụ như sợ bóng tối, sợ ma hoặc sợ một mình. Bên cạnh đó, tâm trạng buồn bã, thất vọng khi không được đáp ứng nhu cầu hoặc khi trêu chọc cũng có thể là lý do khiến trẻ khó đi vào giấc ngủ.

Nguyên nhân bệnh lý

Ngoài những yếu tố tâm lý, môi trường và thói quen sinh hoạt, một số bệnh lý cũng có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ của trẻ, khiến trẻ khó ngủ và ngủ không ngon giấc. Dưới đây là một số ví dụ về các bệnh lý có thể gây ra tình trạng khó ngủ ở trẻ:

• Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD): Trẻ mắc ADHD thường gặp khó khăn trong việc tập trung và kiểm soát hành vi, dẫn đến tình trạng dễ bị kích thích và khó ngủ.
• Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Khi acid trong dạ dày trào ngược lên thực quản, trẻ có thể cảm thấy nóng rát và khó chịu, từ đó dẫn đến tình trạng khó ngủ.
• Chứng ngưng thở khi ngủ: Chứng ngưng thở khi ngủ là tình trạng trẻ ngừng thở trong khi ngủ, dẫn đến thiếu oxy và khiến trẻ thức giấc nhiều lần.
• Nhiễm trùng tai: Đau tai do nhiễm trùng có thể khiến trẻ khó chịu và khó ngủ.
• Dị ứng: Các triệu chứng dị ứng như nghẹt mũi, hắt hơi và chảy nước mũi có thể khiến trẻ khó ngủ.

Nếu cha mẹ nghi ngờ trẻ khó ngủ do nguyên nhân bệnh lý, nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị phù hợp. Việc điều trị các bệnh lý này có thể giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ của trẻ.

Trẻ khó vào giấc ngủ do thiếu chất

Thiếu hụt một số chất dinh dưỡng thiết yếu có thể ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ của bé, dẫn đến tình trạng bé khó ngủ, ngủ không ngon giấc hoặc ngủ không sâu. Các dưỡng chất ảnh hưởng đến giấc ngủ của bé bao gồm: Magie, Canxi, Vitamin B12, Vitamin D, sắt, kẽm, axit amin tryptophan,…

Khi bé khó vào giấc ngủ phải làm sao?

Có thể thấy rằng có rất nhiều nguyên nhân khiến trẻ khó ngủ. Do đó để giải quyết vấn đề này cha mẹ cần xác định chính xác nguyên nhân khiến bé khó ngủ và áp dụng các biện pháp phù hợp. Dưới đây là những việc bạn cần làm khi nhận thấy trẻ bị khó ngủ.

Tạo không gian ngủ thoải mái

Để bé có một giấc ngủ ngon và sâu, việc tạo ra một môi trường ngủ chất lượng là vô cùng quan trọng. Không gian ngủ của bé cần đáp ứng được các yếu tố sau:

• Sạch sẽ: Phòng ngủ và giường ngủ cần được vệ sinh thường xuyên, đảm bảo không có bụi bẩn hay vi khuẩn gây hại ảnh hưởng đến sức khỏe của bé.
• Yên tĩnh: Cha mẹ cần tạo một môi trường yên tĩnh hoặc cho bé sử dụng bịt tai, dụng cụ cách âm để bé có thể dễ dàng chìm vào giấc ngủ.
• Mát mẻ: Nhiệt độ phòng ngủ lý tưởng cho bé là từ 26 đến 28 độ C, không nên điều chỉnh cho phòng quá nóng hoặc quá lạnh.
• Bóng tối: Cha mẹ nên tắt hoàn toàn các thiết bị điện tử trong phòng ngủ của bé trước khi cho bé đi ngủ. Nếu bé sợ bóng tối, có thể sử dụng một số loại đèn ngủ có ánh sáng dịu nhẹ.

Tạo cảm giác an toàn cho trẻ

Trẻ nhỏ thường cảm thấy lo lắng và sợ hãi khi ở một mình trong bóng tối. Do đó, cha mẹ cần tạo cho bé cảm giác an toàn để bé có thể dễ dàng chìm vào giấc ngủ. Những cách hiệu quả nhất để làm bé yên tâm, thư giãn là: Đọc sách hoặc hát ru cho bé nghe, vỗ về hoặc ôm ấp bé, để một món đồ chơi yêu thích của bé bên cạnh giường ngủ, giữ cho không gian ngủ yên tĩnh,…

Tạo thói quen ngủ đúng giờ

Một trong những cách hiệu quả nhất để giúp bé dễ ngủ hơn là tạo thói quen ngủ đúng giờ. Điều này giúp hình thành nhịp sinh học tự nhiên để bé dễ dàng chìm vào giấc ngủ và ngủ ngon hơn. Cha mẹ cần cho bé đi ngủ và thức dậy vào cùng một giờ mỗi ngày, kể cả cuối tuần. Có thể tạo thêm một số thói quen thư giãn như tắm nước ấm, đọc sách, hát ru bé trước khi ngủ.

Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe và sự phát triển của trẻ, bao gồm cả giấc ngủ. Khi cơ thể được cung cấp đầy đủ dưỡng chất, hệ miễn dịch của bé sẽ được tăng cường, giúp bé khỏe mạnh và dễ dàng chìm vào giấc ngủ hơn.

Dưới đây là một số lưu ý để xây dựng chế độ ăn uống cân bằng cho bé:

• Đảm bảo đa dạng thực phẩm: Cung cấp cho bé nhiều loại thực phẩm khác nhau từ các nhóm thực phẩm chính như ngũ cốc, trái cây, rau củ, protein và sữa.
• Chú trọng đến chất lượng: Lựa chọn thực phẩm tươi ngon, an toàn và có nguồn gốc rõ ràng.
• Cung cấp đủ vitamin và khoáng chất: Cha mẹ nên cho bé ăn nhiều trái cây, rau củ, các thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất khác.
• Không ăn thức ăn chế biến sẵn: Các loại thực phẩm này thường chứa nhiều đường, muối và chất béo không tốt cho sức khỏe của bé, đồng thời có thể ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.

Ăn vừa đủ, đúng giờ

Không nên cho bé ăn quá sát giờ đi ngủ vì có thể khiến bé bị nặng bụng, đầy hơi và trào ngược dạ dày. Thời gian ăn nên cách giờ ngủ ít nhất 1 tiếng, cha mẹ nên cho bé ăn với lượng vừa đủ, đảm bảo bé không bị đói và cũng không quá no.

Vào khoảng thời gian này nên cho bé ăn các thức ăn dễ tiêu hóa như cháo, súp, sữa. Tránh cho bé ăn các thức ăn khó tiêu hóa như đồ chiên rán, đồ nhiều dầu mỡ. Đặc biệt hạn chế cho bé ăn các thức ăn ngọt hoặc thức uống có ga trước khi ngủ vì vừa khiến bé khó ngủ vừa ảnh hưởng đến sức khỏe.

Phòng bệnh cho trẻ

Nhiều bé gặp khó khăn trong việc ngủ ngon do các vấn đề sức khỏe, đặc biệt là khi bị bệnh. Do đó việc phòng bệnh cho trẻ là vô cùng quan trọng để giúp bé có một giấc ngủ ngon và phát triển toàn diện. Dưới đây là một số biện pháp phòng bệnh hiệu quả cho trẻ:

• Dạy bé cách vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch, đặc biệt là sau khi đi vệ sinh, trước khi ăn và sau khi chơi đùa.
• Chăm sóc bé kỹ hơn vào thời điểm giao mùa: Cha mẹ nên giữ ấm cho bé, tránh để bé bị nhiễm lạnh. Bổ sung vitamin và khoáng chất, cho bé ăn đầy đủ dinh dưỡng để tăng cường sức đề kháng tổng thể.
• Tiêm phòng đầy đủ các mũi vắc xin: Tiêm phòng là biện pháp hiệu quả nhất để phòng tránh các bệnh nguy hiểm, giúp bé khỏe mạnh và có giấc ngủ tốt hơn. Cha mẹ nên đưa bé đi tiêm phòng đầy đủ theo lịch khuyến cáo của Bộ Y tế.

Một số điều cần lưu ý khi trẻ khó vào giấc ngủ

Mỗi bé có nhu cầu ngủ khác nhau, phụ thuộc vào độ tuổi, mức độ hoạt động và sức khỏe. Cha mẹ cần tìm hiểu nhu cầu ngủ của bé để có thể sắp xếp thời gian ngủ hợp lý. Ngoài ra, phụ huynh cũng cần lưu ý một số điều như sau:

• Tuyệt đối không sử dụng thuốc ngủ hay các loại thực phẩm chức năng cho trẻ khi không có chỉ định của bác sĩ.
• Việc khắc phục tình trạng trẻ khó ngủ cần kiên nhẫn và sự phối hợp nhất quán của cha mẹ.
• Khi trẻ khó ngủ không nên la mắng hay quát tháo trẻ.
• Nếu tình trạng bé khó vào giấc ngủ kéo dài hoặc ảnh hưởng đến sức khỏe thì hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.

Tùy vào từng nguyên nhân mà cha mẹ có thể tự xử lý tình trạng trẻ khó vào giấc ngủ hoặc tìm đến sự giúp đỡ của bác sĩ. Hy vọng rằng những thông tin trong bài viết này sẽ giúp cha mẹ hiểu rõ hơn về nguyên nhân khiến trẻ khó ngủ và có những biện pháp phù hợp để giúp bé ngủ ngon hơn.