Phát Ban Ở Trẻ: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu, Phòng Ngừa Và Điều Trị

Sốt phát ban là một căn bệnh thường xuất hiện ở trẻ nhỏ dưới 3 tuổi. Bệnh có khả năng lây lan nhanh và thường kéo dài trong khoảng 3 – 7 ngày. Nếu không được điều trị từ sớm và đúng cách nó có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Bài viết dưới đây sẽ cùng các bậc phụ huynh tìm hiểu về nguyên nhân, dấu hiệu cũng như cách phòng ngừa và điều trị bệnh phát ban ở trẻ em.

Phát ban ở trẻ là gì?

Phát ban ở trẻ em là tình trạng phổ biến thường gặp ở trẻ từ 6 tháng đến 3 tuổi. Bệnh lý này chủ yếu gây ra bởi các loại virus. Do sức đề kháng của trẻ vẫn còn non yếu và chưa hoàn thiện nên dễ bị virus tấn công.

Bệnh phát ban ở trẻ có xu hướng lây lan nhanh từ người sang người thông qua tiếp xúc cơ thể trực tiếp, tiếp xúc với các vật dụng cá nhân của người bệnh hay giọt bắn do hắt hơi, ho, sổ mũi. Do đó những trẻ đang đi học mẫu giáo sẽ là đối tượng bị mắc căn bệnh này nhiều nhất. 

Bệnh phát ban ở trẻ có thể tái phát nhiều lần trong đời hoặc tái phát hằng năm. Điều này còn tùy thuộc vào thể trạng của trẻ cũng như cách phòng ngừa và điều trị bệnh. 

Dấu hiệu trẻ bị phát ban

Phát ban ở trẻ thường có những dấu hiệu không rõ ràng khiến cha mẹ dễ nhầm lẫn với các căn bệnh khác. Nếu bạn thấy trẻ có những triệu chứng sau thì nên đưa con đi khám bác sĩ để được chẩn đoán chính xác bệnh.

• Trẻ bị sốt cao trên 38 độ C.
• Sổ mũi, chảy nước mũi.
• Ho, đau họng.
• Phát ban, trên da nổi ban đỏ hoặc hồng. Các nốt ban mọc theo từng cụm li ti, không ngứa, xuất hiện ở chủ yếu ở lưng, bụng hoặc khắp cơ thể.
• Trẻ mệt mỏi, khó chịu, quấy khóc bất thường.
• Chán ăn, bỏ bú.
• Sưng mắt.
• Tiêu chảy.
• Nôn mửa.

Đa số các triệu chứng này chỉ kéo dài trong vài ngày nếu trẻ được chăm sóc đúng cách.

Nguyên nhân gây phát ban ở trẻ

Có tới 80% nguyên nhân gây phát ban ở trẻ là do virus gây ra. Dưới đây là những nguyên nhân gây bệnh phổ biến mà cha mẹ cần nắm rõ: 

Virus sởi

Virus sởi sau khi xâm nhập vào cơ thể sẽ khiến trẻ bị sốt. Cơn sốt này sẽ bắt đầu thuyên giảm sau khi trẻ xuất hiện các vết ban đỏ. Những nốt ban này xuất hiện ban đầu ở vùng tai, sau đó lan xuống toàn cơ thể. Ngoài ra trẻ còn có thêm các triệu chứng khác như đỏ mắt, chảy nước mắt, chảy nước mũi, ho,… Khi những nốt ban đỏ này lặn đi, trên da của trẻ sẽ xuất hiện các vết thâm.

Virus Rubella

Trẻ có thể bị phát ban do virus Rubella gây ra. Trẻ sẽ bị sốt khoảng 3 ngày sau đó các vết ban bắt đầu xuất hiện từ trên mặt và lan xuống chân. Những nốt ban này có màu nhạt và phân bố dày đặc. Ngoài hiện tượng sốt và nổi ban đỏ, trẻ còn gặp phải các dấu hiệu khác như sưng hạch ở sau tai hoặc cổ, đau cơ, đau khớp,…

Virus herpes 6, 7

Hầu hết trẻ bị phát ban là do virus Human Herpes 6 hoặc virus Human Herpes 7 gây ra. Đây là hai loại virus có khả năng lây truyền rất nhanh từ người sang người thông qua tiếp xúc trực tiếp với cơ thể. Vì vậy những trẻ học mẫu giáo là đối tượng dễ mắc phải hai loại virus này nhất.

Bọ chét, chấy, rận,…

Đôi khi trẻ bị phát ban trên da là do nhiễm khuẩn từ vết cắn của các loại côn trùng nhỏ như bọ chét, rận, chấy,… Vết cắn của côn trùng thường gây ngứa, nổi mẩn đỏ khiến trẻ có xu hướng cào gãi nhiều. Điều này tạo thuận lợi cho vi khuẩn phát triển gây sốt phát ban. Những loại côn trùng này thường ký sinh trên chó, mèo hoặc ở những nơi không đảm bảo vệ sinh. 

Nổi phát ban ở trẻ có nguy hiểm không?

Phát ban ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ đa phần đều lành tính, ít gây nguy hiểm đến sức khỏe và tính mạng. Tuy nhiên nếu như cha mẹ chủ quan không điều trị sớm và đúng cách thì trẻ rất có thể sẽ gặp phải những biến chứng nghiêm trọng như:

• Viêm tai giữa.
• Viêm phổi.
• Hội chứng Guillain Barre.
• Đi ngoài ra máu.
• Viêm não.

Khi nào cha mẹ cần đưa trẻ nhỏ đến bệnh viện?

Đa số các trường hợp phát ban ở trẻ em đều có thể tự chữa khỏi tại nhà. Tuy nhiên, nếu trẻ có những triệu chứng sau thì cha mẹ cần đưa bé đến bệnh viện ngay lập tức để được bác sĩ thăm khám:

• Trẻ sốt cao liên tục, không có dấu hiệu giảm nhẹ.
• Trẻ lừ đừ, ngủ li bì và khó đánh thức.
• Bỏ bú, bỏ ăn.
• Xuất hiện cơn co giật.
• Khó thở, thở nhanh.
• Sốt cao trên 39 độ và không thấy trẻ có dấu hiệu hạ sốt.
• Trẻ mất nước, tiểu ít, da khô, tiêu chảy, khóc không ra nước mắt.
• Tình trạng phát ban của trẻ không có dấu hiệu cải thiện sau 3 ngày.
• Trẻ sinh non và có hệ miễn dịch suy yếu.
• Trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi bị sốt phát ban.

Cách trị phát ban ở trẻ

Có rất nhiều biện pháp giúp cải thiện tình trạng phát ban ở trẻ, cha mẹ có thể tham khảo như sau:

Dùng mẹo dân gian

Một số biện pháp dân gian cực hữu ích dưới đây sẽ giúp cải thiện tình trạng sốt phan ban của trẻ hiệu quả:

Tinh dầu bạc hà

Bạc hà có tác dụng trị viêm, giảm ngứa ngáy, làm mát cơ thể, tiêu diệt khuẩn và sát trùng. Cha mẹ có thể dùng tinh dầu bạc hà xoa vào vùng da mẩn đỏ, ngứa ngáy của trẻ. Thực hiện mỗi ngày 2 lần cho tới khi các triệu chứng được thuyên giảm và trẻ không khó chịu nữa.

Ngải cứu

Các thành phần của lá ngải cứu có khả năng cải thiện tình trạng ngứa ngáy, nhiễm trùng trên da hiệu quả. Cha mẹ có thể sử dụng ngải cứu rửa sạch, xay nhuyễn rồi đắp lên da trẻ. Phương pháp này giúp giảm nổi ban và hạ sốt hiệu quả. Ngoài ra bạn cũng có thể đun nước ngải cứu để tắm cho trẻ nhằm giúp giảm triệu chứng sốt phát ban và ngứa da nhanh chóng.

Lá kinh giới

Trong thành phần của lá kinh giới có chứa hàm lượng chất chống oxy hóa cao, vitamin và khoáng chất. Ngoài ra, trong lá kinh giới còn có một số hợp chất giúp giảm viêm, kháng khuẩn mạnh, ngăn chặn sự phát triển của các chủng virus, vi khuẩn gây bệnh. Cha mẹ dùng lá kinh giới để đun nước tắm sẽ giúp giảm triệu chứng sốt phát ban cho trẻ hiệu quả.

Trà xanh

Trong thành phần của trà xanh có chứa chất chống oxy hóa catechin và vitamin B,  có tác dụng cải thiện các vết thương trên da, làm mềm da và giúp làn da nhanh phục hồi sau khi bị phát ban. Cha mẹ chỉ cần rửa sạch lá trà xanh, vò nát rồi cho vào nồi nước đun sôi. Dùng nước trà xanh để tắm cho trẻ mỗi ngày 1 lần sẽ giúp triệu chứng của bệnh phát ban giảm đi rõ rệt.

Dùng thuốc Tây y

Nếu cha mẹ đã áp dụng các biện pháp dân gian kể trên nhưng bệnh tình của trẻ vẫn không thuyên giảm thì cần tham khảo ý kiến của bác sĩ để điều trị bằng thuốc Tây y. Một số nhóm thuốc được dùng phổ biến như sau: 

Thuốc hạ sốt

Nếu đã áp dụng những phương pháp hạ sốt tại nhà như chườm khăn ấm, lau người,… nhưng trẻ vẫn không hạ sốt thì có thể sử dụng thuốc hạ sốt theo hướng dẫn của bác sĩ. Một số loại thuốc hạ sốt cho trẻ nhỏ được dùng phổ biến bao gồm: Paracetamol, Efferalgan, Panadol, Hapacol, Doliprane, Falgankid,…

Thuốc kháng sinh

Thuốc kháng sinh được dùng trong trường hợp này với mục đích ngăn ngừa bội nhiễm và đồng thời khắc phục biến chứng do sốt phát ban gây ra. Các loại thuốc kháng sinh dùng được cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bao gồm: Cefuroxim, Ceftibuten, Penicillin G, Erythromycin, Azithromycin, Amoxicillin,…

Thuốc kháng histamin

Trẻ bị sốt phát ban có hiện tượng ngứa ngáy, nổi mẩn đỏ khắp cơ thể sẽ được bác sĩ chỉ định dùng thuốc kháng histamin để loại bỏ cảm giác ngứa ngáy, làm dịu da và giảm triệu chứng phát ban. Bác sĩ sẽ ưu tiên dùng một số loại thuốc kháng histamin thế hệ H2 như Cetirizine, Desloratadine, Loratadine, Fexofenadine,… bởi nó ít tác dụng phụ hơn. 

Thuốc trị ho, thông mũi

Nếu trẻ có dấu hiệu ho nhiều, bị chảy nước mũi, sổ mũi,… cha mẹ có thể hỏi bác sĩ về các loại thuốc trị ho, trị đau họng, trị sổ mũi cho trẻ. Đồng thời, phụ huynh cũng cần kết hợp dùng nước muối loãng để vệ sinh mũi họng cho trẻ. Điều này sẽ giúp trẻ dễ thở, giảm đau họng và cảm thấy dễ chịu hơn.

Điện giải Oresol

Sốt phát ban khiến trẻ bị sốt cao kèm theo tình trạng nôn mửa, tiêu chảy, chán ăn, bỏ bú,… Điều này khiến cơ thể trẻ bị mất nước và mất điện giải nghiêm trọng. Do đó, mẹ nên chủ động bù nước  cho trẻ bằng cách cho trẻ uống nhiều nước kết hợp với sử dụng điện giải Oresol cho trẻ. Sau khi thân nhiệt của trẻ đã ổn định, mẹ vẫn cần tiếp tục theo dõi sức khỏe của trẻ rồi đưa con đến bệnh viện để kiểm tra.

Trẻ bị phát ban cần ăn gì, kiêng gì?

Chế độ ăn uống hàng ngày sẽ góp phần giúp cho trẻ nhanh khỏi bệnh và hạn chế tái phát trở lại. Vì vậy dưới đây là những loại thực phẩm cha mẹ nên và không nên cho trẻ sử dụng khi đang điều trị bệnh phát ban.

Thực phẩm nên ăn:

• Thực phẩm giàu protein: Bao gồm những loại thịt, cá, trứng, sữa,… Bởi chúng có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể và phục hồi thể trạng cho người bệnh.
• Thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất: Bao gồm các loại trái cây, rau củ và quả hạch. Những thực phẩm này có tác dụng bồi bổ cơ thể, tăng cường miễn dịch, giúp các vết thương trên da nhanh lành.
• Thực phẩm dễ tiêu hóa: Bao gồm các món cháo, súp, sữa, sinh tố, canh,… Khi trẻ bị phát ban kèm theo sốt, cơ thể dễ mất nước, mệt mỏi và chán ăn. Do đó cần ưu tiên cho trẻ sử dụng những loại thực phẩm mềm, dễ nuốt và chứa nhiều nước để trẻ nhanh khỏi bệnh.

Thực phẩm không nên ăn:

• Đồ ăn cay nóng: Các loại đồ ăn cay nóng có thể khiến tình trạng sưng viêm, ngứa ngáy, mẩn đỏ trên da trở nên nghiêm trọng hơn.
• Thực phẩm lạnh: Thực phẩm lạnh sẽ làm tăng nguy cơ bị viêm họng, làm nhiệt độ cơ thể trẻ tăng cao hơn, gây suy giảm miễn dịch khiến bệnh trở nên nặng hơn.
• Thực phẩm khó tiêu: Các loại thực phẩm khó tiêu sẽ khiến trẻ hệ bị đầy bụng, chướng bụng, tăng cảm giác khó chịu và mệt mỏi.
• Đồ ăn vặt: Nên tránh cho trẻ ăn các món như bim bim, snack,… vì chúng rất nghèo dinh dưỡng, không có lợi cho quá trình điều trị.

Lưu ý khi chữa bệnh phát ban ở trẻ nhỏ

Trong quá trình điều trị bệnh phát ban ở trẻ, cha mẹ cần lưu ý một số vấn đề sau:

• Cho trẻ mặc trang phục rộng rãi, chất liệu thoáng mát, giúp trẻ giảm ngứa ngáy và thấy dễ chịu hơn.
• Hạn chế để trẻ tiếp xúc trực tiếp với gió trời vì cơ thể trẻ đang yếu. Tuy nhiên không nhất thiết là phải cho con trong phòng kín. Trẻ vẫn có thể ra ngoài trời nhưng cần tránh những nơi có nhiều gió lạnh, gió độc.
• Nên tắm cho trẻ bằng nước ấm và pha thêm một chút muối, sau khi tắm cần lau khô người rồi mới mặc quần áo cho trẻ.
• Hạn chế để trẻ tiếp xúc với các loại hóa chất, sữa tắm, môi trường ô nhiễm, lông thú nuôi,…. để mầm bệnh không có cơ hội để phát triển.
• Trẻ thường có thói quen gãi ngứa do đó cha mẹ hãy chú ý cắt gọn móng tay, không để trẻ cào gãi làm trầy xước, nhiễm trùng da.
• Không cho trẻ tiếp xúc với nơi đông người để tránh lây nhiễm bệnh cho những người xung quanh. 
• Trẻ cần được ở trong môi trường yên tĩnh, thoáng mát vì thế cần dọn dẹp phòng ngủ, phòng khách và khu vui chơi của trẻ mỗi ngày.
• Cho trẻ uống nhiều nước để giúp ngăn ngừa tình trạng mất nước. Nếu trẻ còn bú sữa mẹ thì cho trẻ bú nhiều hơn bình thường.
• Nên chia bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ để trẻ không bị chán và dễ hấp thu chất dinh dưỡng từ các bữa ăn.
• Nếu trẻ bị sổ mũi, ngạt mũi thì nên thông mũi nước muối loãng và khăn giấy mềm để bé dễ thở hơn.
• Tập thói quen cho trẻ rửa tay với xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, không sử dụng chung đồ dùng cá nhân với người khác và hạn chế đưa tay lên vùng mắt, mũi, miệng.
• Khuyến khích bé nghỉ ngơi, ngủ nghỉ hợp lý để sức khỏe được phục hồi. 
• Sử dụng các loại thuốc cho trẻ theo hướng dẫn của bác sĩ. Nếu trẻ có những dấu hiệu bất thường khác thì cần đưa trẻ đến bệnh viện để được kiểm tra.

Phát ban ở trẻ là hiện tượng thường gặp và có thể không gây nguy hiểm nếu cha mẹ biết cách xử lý. Tuy nhiên bạn vẫn cần chủ động phòng ngừa bệnh và đưa trẻ đi khám bác sĩ ngay khi có những dấu hiệu bất thường về sức khỏe. Tránh để bệnh tiến triển nặng sẽ gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng.