Ngứa Da Vào Mùa Đông: Nguyên Nhân Và Cách Điều Trị Hiệu Quả

Ngứa ngáy là triệu chứng thường bắt gặp ở nhiều người mỗi khi thời tiết trở lạnh. Tình trạng này khởi phát do rất nhiều nguyên nhân. Để áp dụng được phương pháp điều trị hiệu quả sẽ cần tìm hiểu rõ lý do gây bệnh. Dưới đây là những thông tin chi tiết do chuyên gia Da liễu tại DrVitamin cung cấp về tình trạng ngứa da vào mùa đông này.

Nguyên nhân ngứa da vào mùa đông

Ngứa da mùa đông là tình trạng nhiều người gặp phải gây cảm giác khó chịu ở bất cứ bộ phận nào trên cơ thể, đặc biệt là tay, chân, đùi, bụng,… Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, cụ thể chuyên gia thống kê như sau:

Do khô da

Chuyên gia cho biết, ở nhiệt độ bình thường, da sẽ tiết ra mồ hôi cùng các loại chất hữu cơ. Các chất này giúp da luôn đạt độ ẩm lý tưởng, đàn hồi tốt giúp chống lại sự tấn công của nấm, vi khuẩn và các tác nhân bên ngoài. Tuy nhiên, vào mùa đông, nhiệt độ thấp khiến da ít tiết mồ hôi và các chất hữu cơ. Điều này khiến da khô, dễ tổn thương, nhạy cảm và xuất hiện mẩn ngứa khó chịu.

Cơ thể thiếu nước

Vào mùa đông, mọi người sẽ có xu hướng ít uống nước hơn. Điều này kéo dài khiến cơ thể thiếu hụt một lượng nước lớn, khiến quá trình tăng cường độ ẩm trên da cũng bị suy giảm, dẫn đến da khô, ngứa ngáy, thậm chí mẩn đỏ, bong tróc khó chịu. Do đó, chuyên gia khuyến nghị mùa đông cần đặc biệt chú ý bổ sung nước cho cơ thể.

Tắm nước nóng hoặc ngồi máy sưởi thường xuyên

Mùa đông mọi người tắm nước nóng mỗi ngày, trong khi đó nhiệt độ nước nóng khiến độ ẩm trên da bị bốc hơi nhanh hơn. Ngoài ra, nếu trong quá trình tắm, bạn sử dụng các sản phẩm làm sạch da có thành phần chất tẩy rửa cao sẽ khiến da mất đi cơ chế tiết độ ẩm tự nhiên. Tình trạng này sẽ khiến da khô ngứa, bong tróc thường xuyên.

Máy sưởi cũng là một nguyên nhân khiến da bị mất nước và xuất hiện tình trạng ngứa ngáy. Nếu ngồi máy sưởi trong thời gian dài còn khiến da có cảm giác nóng rát rất khó chịu.

Chất liệu trang phục

Một trong những nguyên nhân phổ biến gây tình trạng ngứa da vào mùa đông là mặc trang phục có chất liệu len, lông hoặc mặc đồ bó sát khiến da bị cọ xát gây ngứa. Vậy nên, những người có làn da nhạy cảm được khuyến nghị không nên mặc các bộ đồ bó sát người và nên chọn bộ đồ chất liệu mềm mịn hơn.

Viêm da cơ địa

Bệnh viêm da cơ địa (chàm) có những triệu chứng đặc trưng như da khô ngứa, nổi mẩn, ban đỏ, bong tróc,… Vào mùa đông, khi nhiệt độ xuống thấp sẽ kích thích các triệu chứng này bùng phát nghiêm trọng hơn.

Mề đay gây ngứa da vào mùa đông

Mề đay là bệnh da liễu mãn tính, có thể xuất hiện ở bất cứ độ tuổi nào. Bệnh khởi phát với các triệu chứng như nổi sẩn ngứa ngáy, ngứa thành từng mảng, đặc biệt tình trạng này sẽ nghiêm trọng hơn về đêm. Nguy hiểm hơn, những trường hợp mề đay cấp tính có thể diễn tiến nhanh chóng thành mề đay mãn tính, gây ra những triệu chứng như rối loạn nhịp tim, phù môi, phù đường thở, sốc phản vệ,…

Bị ngứa da mùa đông do vảy nến

Vảy nến xuất hiện do sự rối loạn tăng sinh tế bào sừng. Cụ thể, lớp sừng cũ chưa kịp mất đi thì các tế bào mới đã sản sinh với tốc độ nhanh, dẫn đến hiện tượng các mảng sừng xếp chồng lên nhau tạo vảy trắng và kèm theo triệu chứng như ngứa da, sưng phù da, bong tróc da. Thông thường vảy nến sẽ tập trung ở khuỷu tay, đầu gối, da đầu,… rồi lan khắp cơ thể nếu không được điều trị kịp thời.

Viêm da tiết bã

Mùa đông là thời điểm độ ẩm không khí xuống thấp, làn da dễ bị mất nước gây kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh, khiến bệnh viêm da tiết bã bùng phát. Nếu không được vệ sinh đúng cách, bụi bẩn và dầu thừa ứ đọng tại lỗ chân lông sẽ gây nứt nẻ, mẩn ngứa và bong tróc da.

Triệu chứng phổ biến của ngứa da vào mùa đông

Tình trạng ngứa da mùa đông thường xuất hiện tại một số vị trí như tay, cánh tay, bàn chân, cổ,… vì những vùng da này tiếp xúc với không khí lạnh nhiều hơn các bộ phận khác. Cụ thể, triệu chứng đặc trưng như sau:

• Da ngứa ngáy, mẩn đỏ.
• Có cảm giác nóng rát, sưng viêm.
• Da khô, bong tróc.
• Một số triệu chứng khác như phù thanh quản, đau khớp, sốt, sưng lưỡi, mệt mỏi,…

Ngứa da mùa đông nguy hiểm không? Khi nào cần thăm khám?

Tình trạng ngứa da vào mùa đông được đánh giá không gây nguy hiểm tính mạng. Chuyên gia cho biết, hiện tượng ngứa da vào mùa đông có thể xuất hiện đột ngột và tự khỏi sau một thời gian khoảng 1 – 2 ngày.

Tuy nhiên, một số trường hợp bị ngứa da mùa đông có nguyên nhân do bệnh da liễu như viêm da cơ địa, viêm da tiết bã, vảy nến,…. nếu không được điều trị sớm sẽ khiến vùng da bị bệnh lan rộng, thậm chí sốc tự vệ gây khó thở, suy hô hấp,… rất nguy hiểm.

Do đó, khi thời tiết lạnh thấy cơ thể bị ngứa ngáy, kèm theo các triệu chứng dưới đây, người bệnh nên nhanh chóng tới bệnh viện để được bác sĩ kiểm tra, xét nghiệm chẩn đoán và chỉ định hướng điều trị phù hợp nhất.

• Sưng lưỡi và cổ họng.
• Khó thở, thở khò khè.
• Tụt huyết áp.
• Tim đập nhanh.
• Ngất xỉu.

Trong quá trình thăm khám, bác sĩ sẽ trao đổi với người bệnh về triệu chứng đang gặp, tiền sử bệnh lý,… Dựa vào thông tin đó cùng đặc điểm của vùng da bị ngứa, bác sĩ chỉ định các xét nghiệm chuyên sâu khác như:

• Xét nghiệm máu.
• Xét nghiệm nước tiểu.
• Xét nghiệm dị nguyên.

Cách chữa trị ngứa da vào mùa đông

Để điều trị ngứa da vào mùa đông hiệu quả sẽ áp dụng phương pháp phù hợp với mức độ ngứa và thể trạng của người bệnh. Cụ thể dưới đây là một số phương pháp điều trị ngứa phổ biến:

Cách chữa ngứa da vào mùa đông tại nhà

Có nhiều cách cải thiện ngứa da mùa đông tại nhà. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ hiệu quả với trường hợp ngứa nhẹ, mới khởi phát và chưa có những tổn thương nghiêm trọng.

• Tắm lá chè xanh giảm ngứa da

Lá trà xanh được sử dụng trong giảm ngứa da vào mùa đông nhờ chứa hàm lượng lớn chất chất chống oxy hóa EGCG có khả năng kháng khuẩn, trị viêm, giảm ngứa.

Cách thực hiện: Rửa sạch lá chè sau đó đem đun với 2 lít nước, sau khoảng 20 phút, nước sôi thì đổ ra chậu. Đợi nước chè nguội bớt thì sử dụng để ngâm rửa vùng da đang ngứa. Kết hợp lấy bã lá chè chà nhẹ lên da để tăng hiệu quả.

• Chườm lá kinh giới

Trong Đông y, lá kinh giới được xếp vào hàng dược liệu vị cay, tính ấm, giúp tán phong, kháng viêm, sát khuẩn, giảm mẩn ngứa hiệu quả. Bên cạnh đó, nghiên cứu y học hiện đại chỉ ra trong kinh giới chứa nhiều hoạt chất như menthol racemic, d-limonene và d-menthol có khả năng giảm viêm và kích thích tuần hoàn máu, nuôi dưỡng da, cải thiện ngứa và khô vào mùa đông.

Cách thực hiện: Chuẩn bị 1 nắm rễ và lá kinh giới, đem rửa sạch và ngâm nước muối loãng. Đợi khi dược liệu ráo nước thì thái nhỏ và sao trên chảo nóng. Dùng khăn bọc dược liệu rồi chườm lên vùng da đang bị ngứa để cải thiện triệu chứng này.

• Chườm khoai tây giảm ngứa da vào mùa đông

Hàm lượng lớn vitamin và các dưỡng chất trong khoai tây có tác dụng dưỡng da, làm dịu triệu chứng ngứa ngáy, mẩn đỏ, khô ráp trên da.

Cách thực hiện: Rửa sạch 1 củ khoai tây (loại chưa mọc mầm), cạo vỏ, sau đó thái thành các lát mỏng để đắp lên da. Giữ nguyên 15 phút, sau đó rửa lại với nước ấm. Thực hiện mỗi ngày một lần đến khi triệu chứng ngứa da mùa đông cải thiện.

Thuốc tây trị ngứa da mùa đông

Đây là phương pháp được áp dụng phổ biến nhất bởi hiệu quả giảm ngứa nhanh chóng. Đặc biệt, thuốc trị ngứa da mùa đông được chia làm 2 dạng (thuốc bôi và thuốc uống) để phù hợp cho từng đối tượng người bệnh.

Thuốc bôi trị ngứa da vào mùa đông

Một số loại thuốc được bác sĩ chỉ định bôi ngoài da trị ngứa mùa đông như:

• Dung dịch vệ sinh da: Người bệnh nên vệ sinh da sạch sẽ để loại bỏ hoàn toàn vi khuẩn, bụi bẩn, bã nhờn tại lỗ chân lông. Các loại dung dịch vệ sinh da thường được sử dụng như nước muối sinh lý hoặc cồn povidone.
• Kem dưỡng ẩm: Các loại kem dưỡng ẩm có tác dụng cấp nước làm mềm da, dịu da, khôi phục lớp màng bảo vệ tự nhiên giúp cải thiện độ đàn hồi và giảm ngứa, bong tróc da. Người bệnh có thể tham khảo các loại kem dưỡng ẩm như Neutrogena, Vaseline, Nivea Soft, CeraVe,…
• Thuốc kháng nấm: Được chỉ định trường hợp ngứa da mùa đông do vi khuẩn, nấm ngứa,… Loại thuốc này sẽ tiêu diệt các tác nhân gây hại, ngăn ngừa nguy cơ bội nhiễm da.
• Thuốc bôi corticoid: Loại thuốc này sẽ khắc phục tình trạng mẩn ngứa, phù nề, sưng đỏ trên da nhờ khả năng ức chế quá trình sản xuất chất gây viêm. Tuy nhiên, thuốc được khuyến cáo về một số tác dụng phụ có thể gặp như teo da, rậm lông, da nhạy cảm ánh sáng.

Thuốc uống trị ngứa da vào mùa đông

Ngoài thuốc bôi, trong một số trường hợp được chỉ định dùng thuốc uống như:

• Thuốc kháng histamin: Trường hợp người bệnh ngứa da mùa đông do bệnh mề đay, viêm da cơ địa, viêm da tiết bã,… sẽ cần sử dụng thuốc uống kháng histamin để ổn định hệ miễn dịch, giảm ngứa ngáy hiệu quả.
• Thuốc kháng sinh: Loại thuốc này được chỉ định trong trường hợp ngứa da nghiêm trọng, có dấu hiệu xuất hiện bội nhiễm.
• Thuốc giải độc gan: Những bệnh nhân bị ngứa da mùa đông do tổn thương gan, gan tích tụ nhiều độc tố sẽ được sử dụng các loại thuốc, thực phẩm chức năng giải độc gan, giúp các triệu chứng mẩn ngứa cải thiện đáng kể.

Dù thuốc bôi hay thuốc uống, người bệnh cũng cần sử dụng đúng theo hướng dẫn của bác sĩ để tránh các tác dụng phụ không mong muốn.

Điều trị bằng Đông y

Dưới đây là một số bài thuốc Đông y có tác dụng tán phong, giảm ngứa ngáy, khô da mùa đông.

Bài thuốc 1:

• Dược liệu: Đương quy 30g, Sà sàng tử 20g, Hoàng tinh 30g, Khô sâm 30g, Bạc hà 20g, Băng phiến 10g, Bạch tiên trì 20g, Thấu cốt tử thảo 30g, Hoa tiêu 15g, Địa phu tử 30g.
• Cách thực hiện: Cho các nguyên liệu trên vào nồi, thêm 1 lít nước và đun sôi trong 20 phút. Lọc bỏ bã, sau đó pha thêm nước nguội rồi ngâm rửa vùng da đang bị mẩn ngứa. Nên ngâm trong khoảng 20 phút để tình trạng bệnh được cải thiện tích cực.

Bài thuốc 2:

• Dược liệu: Kinh giới 30g, Sà sàng tử 20g, Khổ sâm 30g, Cam thảo 20g, Phèn phi 15g, Đại phi dương 30g, Địa phu tử 30g, Đại hoàng 20g, Địa du 20g.
• Cách thực hiện: Rửa sạch nguyên liệu, sau đó cho vào nồi đun với 1.5 lít nước. Sau 20 phút thì tắt bếp và hòa với nước nguội cho ấm, dùng nước này ngâm rửa vùng da bị mẩn ngứa, khô ráp mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 20 phút để hiệu quả đạt tốt nhất.

Bài thuốc 3:

• Nguyên liệu cần chuẩn bị: Bạc hà 20g, Băng phiến 10g, Đương quy 30g, Khổ sâm 30g, Sà sàng tử 20g.
• Cách thực hiện: Rửa sạch nguyên liệu, cho vào nồi đun trong 15 phút với 800ml nước. Khi nước sôi thì đổ ra chậu, chùm khăn kín người để xông tán phong. Sau khi nước nguội bớt, tiếp tục ngâm rửa vùng da bị mẩn ngứa vào nước này.

Bài thuốc 4:

• Nguyên liệu: Bạch tật lê 100g, Huyền thoái 20g, Dạ giao đẳng 200g, Thương nhĩ tử 100g, Bạch tiên bì 20g, Sà sàng tử 20g.
• Cách thực hiện: Rửa sạch các nguyên liệu, cho vào nồi, thêm 1 – 1.5 lít nước và đun sôi. Tương tự như các bài thuốc khác, người bệnh cũng dùng nước thuốc để ngâm rửa vùng da đang bị nổi mẩn ngứa mùa đông.

Tuy các thành phần trong bài thuốc đều là dược liệu tự nhiên, nhưng thầy thuốc cũng khuyến cáo người bệnh không tự ý sử dụng nếu chưa được hướng dẫn cụ thể. Ngoài ra, khác với thuốc Tây y, sử dụng thuốc Đông y trị ngứa da vào mùa đông cần kiên trì, sau khoảng 7 – 10 ngày mới có thể phát huy công dụng rõ rệt nhất.

Hướng dẫn chăm sóc và phòng ngừa ngứa da mùa đông

Đối với những người da nhạy cảm, dễ bị ngứa ngáy khi chuyển mùa, việc điều chỉnh chế độ sinh hoạt sẽ giúp bảo vệ da, ngăn ngừa tình trạng ngứa da dai dẳng.

• Vệ sinh da sạch sẽ: Dù mùa đông không tiết nhiều mồ hôi nhưng vẫn cần tắm rửa, vệ sinh thân thể mỗi ngày để loại bỏ vi khuẩn, bụi bẩn, tế bào chết, giúp lỗ chân lông thông thoáng, tránh ngứa hiệu quả. Nhưng cần lưu ý khi tắm không chà xát mạnh, tránh dùng nước quá nóng để tắm. Bên cạnh đó, nên chọn các loại sữa tắm, xà bông có thành phần tự nhiên, lành tính để sử dụng hằng ngày.
• Dưỡng ẩm cho làn da: Vào mùa đông, bạn cần lựa chọn những loại kem dưỡng ẩm phù hợp để sử dụng hằng ngày, đặc biệt là sau khi tắm. Các loại kem dưỡng ẩm cũng nên ưu tiên các sản phẩm có thành phần lành tính, không chứa paraben, silicon. Ngoài ra, để làn da luôn trong trạng thái đủ độ ẩm, không bị khô ngứa vào mùa đông, bạn có thể lắp máy phun sương làm ẩm không khí.
• Ủ ấm cơ thể: Để phòng ngừa tình trạng lạnh quá gây phát cước chân tay, bạn cần ủ ấm cơ thể, đặc biệt tai, mũi, chân tay bằng cách đội mũ, đeo khăn, đeo găng tay, tất,… Với những người có thói quen sử dụng đèn sưởi cần lưu ý không tiếp xúc với nhiệt độ cao trong thời gian dài trên 30 phút để tránh làm mất độ ẩm da, khiến da ngứa và khô ráp.
• Bổ sung dinh dưỡng: Chuyên gia khuyến nghị những người bị ngứa da nên bổ sung các loại rau màu xanh đậm hoặc củ cà rốt, gấc, cam,… để bổ sung vitamin C, vitamin E, beta carotene cùng nhiều chất chống oxy hóa cần thiết cho làn da. Đồng thời bạn cũng tránh ăn hành, tỏi,… vì chúng chứa nhiều chất sulfur không tốt cho da.
• Tập thể thao đều đặn: Luyện tập thể thao đều đặn hằng ngày sẽ không chỉ nâng cao sức khỏe tổng thể mà còn thúc đẩy lưu thông khí huyết, bảo vệ và nuôi dưỡng làn da. Trung bình, mỗi ngày nên dành ra khoảng 30 – 45 phút tập luyện thể thao để đạt kết quả tốt nhất.
• Thăm khám da liễu: Những người bị bệnh da liễu mãn tính nên thăm khám da liễu định kỳ để bác sĩ theo dõi tình trạng da, đưa ra những hướng dẫn chăm sóc đúng cách, đặc biệt vào mùa đông.

Bài viết cung cấp thông tin chi tiết về tình trạng ngứa da vào mùa đông và hướng dẫn một số phương pháp điều trị phổ biến. Tuy nhiên, để đảm bảo bệnh được cải thiện nhanh chóng và không gây tái phát dai dẳng, người bệnh cần đến bệnh viện, phòng khám da liễu để được bác sĩ thăm khám và xây dựng phác đồ điều trị phù hợp nhất.