Vitamin C

Vitamin C là một trong 13 loại vitamin thiết yếu đối với sức khỏe con người. Thông qua chế độ ăn uống khoa học, cơ thể sẽ được cung cấp đủ vitamin này đồng thời ngăn chặn được nhiều bệnh lý liên quan đến nhiễm trùng, viêm phế quản, suy giảm miễn dịch… Vậy cụ thể tác dụng của vitamin C là gì, làm sao để bổ sung đầy đủ vitamin C? Bài viết dưới đây sẽ giải đáp chi tiết những thắc mắc này.

Bên cạnh những loại vitamin như: Vitamin A, vitamin E, Vitamin C (acid ascorbic hay sinh tố C) là chất dinh dưỡng thiết yếu đối với nhóm động vật bậc cao. Nếu thiếu hụt đi loại vitamin này, không ít vấn đề sức khỏe sẽ có thể phát sinh.

• Công thức hóa học của vitamin C: C6H8O6.
• Khối lượng phân tử: 176,12 g/mol.
• Nhiệt độ nóng chảy: 190°C.
• Mật độ: 1,65 g/cm³.

Nguồn gốc của vitamin C

Vitamin C được tìm thấy trong nhiều loại quả có cùi trắng như quýt, chanh, cam, ổi… Đồng thời, vitamin này cũng có hàm lượng cao trong nhiều loại rau xanh, củ quả như bông cải xanh, khoai tây, cà chua, cải xoong,...

Thực tế, trong thiên nhiên vitamin C có mặt ở hầu hết các loại rau quả tươi. Thông thường, những loài cây được trồng ở nơi có đủ ánh sáng sẽ chứa lượng vitamin C nguyên chất cao hơn. Tính riêng hàm lượng (mg%) vitamin C có trong 100g rau quả ăn được, ta có thống kê sau:

• Rau ngót: 185mg%.
• Rau cần tây: 150 mg%.
• Rau mùi: 140mg%.
• Rau kinh giới: 110mg%.
• Rau đay: 77mg%.
• Quả thanh trà: 177mg%.
• Bưởi: 95mg%.
• Ổi: 62mg%.
• Nhãn: 58mg%.
• Đu đủ chín: 54mg%.

Tính chất của vitamin C

Loại vitamin này có dạng tinh thể trắng, dễ tan trong nước và có thể tan trong ethanol 96. Môi trường mà sinh tố C tồn tại là 100°C, có tính trung tính và acid. Trong không khí, vitamin C sẽ bị O2 oxy hóa, nếu có sự xuất hiện của Fe và Cu thì quá trình này sẽ diễn ra nhanh hơn.

Xem thêm: Vitamin D là gì? Thông tin chi tiết từ A-Z

Đóng vai trò thiết yếu đối với sức khỏe nhóm động vật bậc cao, vitamin C đem lại những tác dụng sau:

Tăng cường chức năng miễn dịch

Vitamin C đóng vai trò quan trọng đối với chức năng hoạt động của nhiều cơ quan trong cơ thể. Không những vậy loại vitamin này còn giúp tăng cường chức năng miễn dịch, góp phần phòng tránh bệnh tật hiệu quả. Cụ thể:

• Sinh tố C đóng vai trò là lớp “hàng rào” chống lại các tác nhân gây bệnh, thông qua đó chống lại quá trình oxy hóa trong cơ thể, ngăn không cho gốc tự do tấn công và làm tổn thương tế bào.
• Vitamin C hoạt động trong môi trường nước của cơ thể (cả nội và ngoại bào). Nó đóng vai trò tương tự chất chống oxy hóa kết hợp với các enzym khác để tăng chức năng miễn dịch của cơ thể.
• Tham gia hỗ trợ vitamin E ngăn chặn quá trình oxy hóa trong cơ thể, nhờ vậy mà hiệu lực của vitamin E được tăng cường đáng kể.
• Hỗ trợ chức năng hoạt động của các tế bào miễn dịch, từ đó vết thương mau lành, mảng bầm trên da cũng được “xóa sổ” hiệu quả.
• Chính vì vậy, nếu như cơ thể thiếu vitamin C sẽ làm chức năng miễn dịch suy giảm, tăng nguy cơ nhiễm trùng, nhất là tình trạng nhiễm trùng đường hô hấp.

Bảo vệ mắt khỏi sự lão hóa, đục thủy tinh thể

Trong sinh tố C có chứa hàm lượng lớn chất chống oxy hóa, giúp tăng cường lưu thông máu đến mắt, cải thiện sức khỏe mắt tổng thể. Đặc biệt là công dụng trong phòng chống bệnh đục thủy tinh thể và bệnh thoái hóa điểm vàng.

Do vậy, những người lớn tuổi có thể ức chế đục thủy tinh thể bằng cách bổ sung vitamin C qua các thực phẩm, viên uống. Điều này đồng thời cũng đem lại hiệu quả cao trong tăng cường sức khỏe.

Nâng cao sức khỏe bà bầu, thai nhi

Trong nhiều nghiên cứu, phụ nữ ở thời kỳ mang thai nếu hút thuốc hoặc thụ động hít phải khói thuốc sẽ làm tăng nguy cơ sinh non, trẻ nhẹ cân, dị tật, thậm chí là đột tử sau khi sinh. Tuy nhiên, không ít nhà khoa học đã phát hiện việc bổ sung vitamin C có thể giúp làm giảm tác động của nicotin trong khói thuốc, từ đó bảo vệ sức khỏe của cả mẹ và em bé.

Song cũng cần khẳng định việc bổ sung vitamin C trong thời kỳ mang thai không hoàn toàn đảm bảo sức khỏe của em bé được sinh ra bởi người mẹ hút thuốc. Một số trường hợp trẻ vẫn bị béo phì, rối loạn hành vi cùng các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác.

Giúp da hồng hào, cải thiện móng và tóc

Một trong những tác dụng của vitamin C không thể xem thường đó là khả năng bảo vệ da, móng và tóc. Bởi lẽ, sinh tố C tham gia trực tiếp vào hoạt động sản xuất collagen - protein quan trọng cho sự phát triển các mô liên kết ở da, cơ, xương, sụn khớp, dây chằng. Thậm chí, vitamin C còn giúp cơ thể dễ dàng hấp thụ sắt - khoáng chất quan trọng đối với sự phát triển nang tóc.

Chính vì vậy mà vitamin C được coi là “dinh dưỡng vàng” cho sức khỏe làn da, móng và mái tóc, giúp mạch máu bền vững hơn. Đây cũng là lý do vì sao mà những người thường xuyên bổ sung sinh tố C lại luôn trẻ trung, rạng rỡ và tươi tắn.

Chức năng của vitamin C trong hỗ trợ một số bệnh lý

Bên cạnh những lợi ích đối với hệ miễn dịch, thị giác, da và móng, công dụng của vitamin C còn được phát huy đối với nhiều bệnh lý như:

• Hen suyễn: Các bệnh nhân này luôn có nhu cầu tiêu thụ sinh tố C cao hơn bình thường. Từ đó góp phần cải thiện các chỉ số hệ hô hấp, loại bỏ hiệu quả triệu chứng bệnh hen suyễn, ngăn chặn hoạt động giải phóng histamin của cơ thể.
• Xơ vữa động mạch, dư thừa cholesterol và huyết áp tăng: Sự xuất hiện của vitamin C giúp làm giảm đáng kể nguy cơ tử vong, đột quỵ ở các bệnh nhân. Theo một số nghiên cứu, nồng độ vitamin C trong cơ thể sẽ tỷ lệ nghịch với chỉ số huyết áp, nếu loại vitamin này được cơ thể bổ sung càng nhiều thì huyết áp càng giảm và ngược lại.
• Phòng ngừa bệnh ung thư: Sinh tố C giúp cơ thể tham gia vào quá trình ức chế các tế bào ung thư. Không chỉ đảm nhận vai trò tăng cường miễn dịch, loại vitamin này còn giúp cơ thể chống chọi với ô nhiễm - yếu tố có thể làm phát sinh nhiều căn bệnh ung thư như ung thư thực quản, ung thư phổi, ung thư đại tràng, ung thư vú…
• Cảm lạnh thông thường: Vitamin C đảm nhận vai trò tăng cường miễn dịch, loại bỏ triệu chứng nặng của bệnh cảm cúm.
• Nhiễm trùng cấp tính: Khi tình trạng nhiễm trùng phát sinh, bệnh nhân có thể bổ sung vitamin C để kiểm soát tổn thương và hỗ trợ quá trình hồi phục.

Có thể thấy rằng, vai trò của vitamin C đối với cơ thể là vô cùng quan trọng. Do vậy, nếu tình trạng dư thừa hoặc thiếu hụt vitamin C xảy ra sẽ làm phát sinh những vấn đề sau:

Thiếu hụt Vitamin C

Những đối tượng dễ bị thiếu vitamin C gồm người nghiện rượu, hút thuốc lá, đối tượng lớn tuổi hoặc có cơ địa kém hấp thu. Khi thiếu loại vitamin này, cơ thể sẽ dễ mệt mỏi, hơi thở nông, vết thương lâu lành, xuất hiện nhiều nốt xuất huyết trên da,... Tuy nhiên, tình trạng thiếu vitamin C rất hiếm gặp, nếu xảy ra có thể làm phát sinh những vấn đề sau:

• Bệnh thiếu máu: Vitamin này giúp cơ thể tăng cường hấp thụ sắt, do vậy nếu thiếu hụt xảy ra sẽ làm cơ thể không được bổ sung đủ sắt và dẫn đến thiếu máu.
• Vết thương chậm lành: Miệng vết thương lâu khô, các vùng da tổn thương lâu liền lại.
• Bệnh loãng xương: Khiến bệnh nhân dễ bị gãy xương, loãng xương, nhất là phụ nữ mang thai, những người lớn tuổi.
• Thoái hóa khớp: Vitamin C tham gia vào tổng hợp collagen, nên khi bị thiếu hụt nó sẽ ảnh hưởng tới liên kết sụn khớp và gây ra hiện tượng thoái hóa.
• Bệnh tim mạch: Khi cơ thể thiếu hụt sinh tố C có thể làm phát sinh hiện tượng thoát mạch, thành mạch kém bền...
• Bệnh Scorbut: Bệnh lý gây ra nhiều triệu chứng nhưng viêm lợi, răng dễ rụng, chảy máu chân răng, sưng khớp, xuất huyết dưới da...
• Ung thư: Tình trạng thiếu hụt vitamin C dễ tạo điều kiện cho các gốc tự do tấn công tế bào, nếu kéo dài điều này có thể dẫn tới nhiều bệnh ung thư.

Dư thừa sinh tố C

Khi cơ thể dư thừa vitamin C sẽ gây ra không ít bất lợi. Trường hợp sử dụng liều cao trong thời gian dài có thể làm phát sinh những tác dụng phụ không mong muốn như:

• Rối loạn tiêu hóa.
• Loét dạ dày.
• Đau đầu, mất ngủ.
• Viêm bàng quang, tiêu chảy
• Cản trở hấp thụ vitamin A và vitamin B12.

Với phụ nữ mang thai, khi dùng vitamin C ở liều cao trong thời gian dài có thể dẫn đến những bất thường ở thai nhi, khiến trẻ mắc bệnh scorbut. Mặt khác, không ít trường hợp khi sử dụng vitamin C liều cao và dừng đột ngột còn làm phát sinh không ít biến chứng nguy hiểm. Bởi vậy, bạn cần lưu ý đến liều dùng vitamin C chuẩn nhất để có một sức khỏe tốt nhất.

Chức năng vitamin C chính là bồi bổ, nâng cao sức đề kháng cho cơ thể. Do vậy, để bảo vệ sức khỏe và phòng ngừa bệnh tật, bạn có thể bổ sung loại vitamin này theo 2 nguồn chính như sau:

Rau quả, trái cây tự nhiên

Con người có thể tận dụng nguồn cung cấp vitamin C chủ yếu từ rau quả tự nhiên. Hàm lượng sinh tố C có trong từng loại rau, củ, quả cụ thể như sau:

• Cam, chanh: Đây là hai loại trái cây cung cấp lượng vitamin C dồi dào, giúp cơ thể khỏe mạnh. Theo đó, 100g cam chứa 53mg vitamin C tương đương 77mg sinh tố C/trái cam, trong khi đó chanh chứa 77mg vitamin C/100g.
• Dâu tây: Cứ 100g dâu tây sẽ chứa 59mg vitamin C, ½ cốc dâu tây có thể cung cấp tới 89mg loại vitamin quan trọng này.
• Đu đủ: Trong 100g đu đủ chín có tới 62mg vitamin C. Đặc biệt, hàm lượng sinh tố C của đu đủ giúp cải thiện đáng kể trí nhớ, giảm viêm và giảm tình trạng stress lên đến 40%.
• Bông cải xanh: 100g súp lơ xanh chứa 89mg vitamin C mang lại khả năng giảm viêm, ngăn chặn oxy hóa, giảm ung thư, stress, tăng cường hệ thống miễn dịch.
• Mùi tây: Cứ 100g mùi tây sẽ chứa tới 133mg vitamin C, nếu thường xuyên sử dụng mùi tây cơ thể sẽ hấp thụ được lượng sắt tối đa.
• Ớt vàng ngọt: Có 183mg vitamin C/ 100 gram ớt ngọt. Đây đồng thời cũng là thực phẩm giàu vitamin A, do vậy nếu thường xuyên sử dụng sẽ giúp ức chế hiệu quả quá trình đục thủy tinh thể.

Viên uống bổ sung vitamin C

Các sản phẩm bổ sung vitamin C hiện nay tương đối đa dạng. Tùy thuộc vào nhu cầu, thói quen, mục đích sử dụng bạn có thể lựa chọn sinh tố C dạng viên, dạng nước hay bột pha sẵn tiện lợi. Dưới đây là một số các sản phẩm được tin dùng:

Vitamin C Puritan’s Pride 1000mg

Viên uống Vitamin C Puritan’s Pride là sản phẩm đến từ Mỹ. Từ lâu, viên uống này đã nổi tiếng trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe và được rất nhiều người tin dùng. Đúng như tên gọi, Vitamin C Puritan’s Pride cung cấp nguồn sinh tố cho cơ thể, qua đó đem lại tác dụng:

• Ức chế quá trình oxy hóa của cơ thể trước các tác động của môi trường, đồng thời thúc đẩy quá trình bài tiết chất độc ra bên ngoài.
• Củng cố, tăng cường chức năng miễn dịch, từ đó ngăn chặn nguy cơ mắc những bệnh lý thông thường như cảm cúm, viêm họng, sốt… loại bỏ hình thành vết thâm, chảy máu chân răng…
• Nâng cao khả năng hấp thụ dinh dưỡng qua bữa ăn hằng ngày, đem lại cảm giác ngon miệng cho người dùng.
• Kích thích cơ thể sản sinh collagen loại I và II, từ đó giúp da và xương chắc khỏe hơn.

Vitamin C DHC Nhật Bản

Vitamin C DHC là dòng sản phẩm được rất nhiều chị em tin dùng nhằm dưỡng trắng da, tăng cường sức đề kháng. Viên uống luôn nằm trong top best seller này mang lại những công dụng sau:

• Giảm vết thâm sạm trên da, trả lại làn da mịn màng tươi sáng, thúc đẩy da hình thành tế bào mới.
• Cung cấp vitamin C để tăng cường chức năng miễn dịch, chống lại sự tác động của các yếu tố ngoại sinh, nhất là các hại khuẩn gây bệnh.
• Bảo vệ da trước tác động của ánh nắng mặt trời và yếu tố gây hại từ khói thuốc, bia rượu, chất kích thích...
• Giảm khô da do thiếu nước hoặc do các tác động của thời tiết khắc nghiệt. Qua đó giúp cơ thể và làn da khỏe mạnh, luôn rạng rỡ và tươi tắn.

Tang Orange Naranja 2,04kg

Bột cam Tang Orange Naranja 2,04kg là sản phẩm mang thương hiệu Mỹ và rất được thị trường Việt Nam ưa chuộng. Bằng việc bổ sung cho cơ thể hàm lượng lớn vitamin C, A, B2, B3, vitamin B6, Canxi… Tang Orange Naranja giúp giải nhiệt, bổ sung dưỡng chất với công dụng cụ thể như sau:

• Bù nước và chất điện giải cho bệnh nhân sốt cao, giúp cơn sốt hạ nhanh chóng, loại bỏ cảm giác mệt mỏi sau đó.
• Ổn định lại huyết áp cho các bệnh nhân bị huyết áp cao.
• Bảo vệ hệ xương và răng, đảm bảo sự chắc khỏe cho hai bộ phận này.
• Tăng cường khả năng hấp thu sắt trong máu, từ đó loại bỏ nguy cơ thiếu máu do thiếu sắt.
• Thanh nhiệt, giải khát hiệu quả, có thể sử dụng thay thế nước có gas.
• Chống lại quá trình lão hóa, giúp người dùng có làn da mịn màng như ý.

Blackmores Bio C 1000mg

Blackmores Bio C 1000mg giúp bổ sung vitamin C, tăng cường hệ miễn dịch cho người sử dụng. Cụ thể sản phẩm có nguồn gốc từ xứ sở kangaroo này sở hữu những công dụng sau:

• Bổ sung sinh tố C, giúp dạ dày tăng tiết dịch tiêu hóa, loại bỏ triệu chứng khó tiêu đầy bụng.
• Củng cố “hàng rào” miễn dịch, từ đó bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh.
• Tăng sức bền cho mạch máu, từ đó ngăn chặn nguy cơ hình thành cục máu đông, xơ vữa động mạch...
• Phòng tránh viêm chân răng, chảy máu chân răng cùng nhiều vấn đề nha chu khác.

Vitamin C Kirkland 500mg

Viên nhai bổ sung vitamin C Kirkland 500mg phù hợp với những người ít ăn rau, hoa quả và đang bị thiếu vitamin C. Với việc bổ sung sản phẩm, mỗi viên nhai sẽ giúp tăng cường miễn dịch và phòng tránh bệnh tật hiệu quả.

Với thành phần chính là vitamin C và một số hợp chất khác có hàm lượng đã tính toán kỹ lưỡng, viên nhai đem lại nhiều lợi ích sức khỏe như:

• Tăng cường hệ thống miễn dịch của cơ thể, ngăn chặn sự tấn công của các tác nhân gây bệnh cảm cúm, nhiễm khuẩn, chảy máu chân răng...
• Bảo vệ các tế bào trước sự tấn công của các tác nhân oxy hóa bằng việc diệt trừ gốc tự do, qua đó tăng cường sức khỏe, ngăn chặn nguy cơ mắc bệnh ung thư.
• Cải thiện khả năng hấp thụ canxi, sắt, bảo vệ quá trình phá hủy vitamin A, E, acid béo… mang lại hệ xương và răng chắc khỏe, ngăn chặn thiếu máu do thiếu sắt.
• Phòng ngừa xơ vữa động mạch, ngăn chặn nguy cơ mắc bệnh về tim mạch và đột quỵ.
• Kích thích cơ thể sản sinh collagen, mang lại làn da mịn màng săn chắc, chống chảy xệ và hình thành nếp nhăn. Đồng thời, sản phẩm cũng chống lại quá trình lão hóa trên da, ức chế sự tấn công của các gốc tự do.
• Hỗ trợ giảm vết bầm tím, cải thiện sức khỏe cũng như vẻ hồng hào tự nhiên cho da.

Do có vai trò quan trọng đối với sức khỏe nên việc bổ sung vitamin C vào cơ thể là điều vô cùng cần thiết. Theo hướng dẫn của các chuyên gia y tế, mỗi người có thể bổ sung sinh tố C theo liều lượng, cách dùng cụ thể như sau:

Đối tượng, liều lượng

Nhu cầu vitamin C sẽ thay đổi theo từng độ tuổi, do vậy liều lượng cụ thể đối với từng đối tượng là khác nhau:

• Trẻ từ 6-11 tháng: Cần dung nạp khoảng 25-30mg/ngày.
• Trẻ từ 1-6 tuổi: 30mg/ngày.
• Trẻ từ 7-9 tuổi: 35mg/ngày.
• Đối tượng vị thành niên 10-18 tuổi: 65mg/ngày.
• Người trưởng thành: Trung bình 70mg/ngày.
• Phụ nữ mang thai: 80mg/ngày.
• Người đang nuôi con bú: 95mg/ngày.

Thời điểm phù hợp để bổ sung vitamin C

Thời điểm thích hợp nhất để bổ sung vitamin C là vào buổi sáng hoặc buổi trưa sau khi ăn no, bởi lúc đói sẽ gây xót ruột hoặc đau dạ dày. Ngoài ra, nếu sử dụng sinh tố C buổi tối sẽ gây nên tình trạng khó ngủ.

Tuy đem lại nhiều lợi ích sức khỏe nhưng trong một số trường hợp, sinh tố C có thể làm phát sinh phản ứng bất lợi với cơ thể. Nếu xuất hiện dấu hiệu dị ứng như dưới đây cần chủ động gọi cấp cứu:

• Khó thở.
• Phát ban.
• Môi, mặt, lưỡi, họng sưng.

Ngoài ra, cần ngưng bổ sung vitamin và liên hệ với cán bộ y tế để được hỗ trợ trong các trường hợp:

• Đau nhức khớp, cơ thể suy nhược hoặc có cảm giác mệt mỏi, sụt cân, đau bao tử.
• Ớn lạnh, tiểu nhiều lần hoặc đi tiểu khó khăn.
• Vùng trên lưng đau, phát hiện máu có lẫn trong nước tiểu.

Phản ứng phụ khi sử dụng vitamin C có thể gặp:

• Dạ dày khó chịu, thường xuyên bị ợ nóng.
• Tiêu chảy, buồn nôn, dạ dày xuất hiện các cơn co rút.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng những tác dụng phụ này chỉ phát sinh nếu dùng viên uống, sản phẩm bổ sung quá liều lượng. Chưa ghi nhận trường hợp nào gặp phải tác dụng phụ khi ăn nhiều thực phẩm chứa vitamin C.

Các tác dụng của vitamin C đối với cơ thể là vô cùng lớn. Tuy nhiên để bảo vệ sức khỏe và ngăn chặn phản ứng bất lợi phát sinh, mỗi người cần lưu ý:

• Bổ sung sinh tố C theo đường uống, có thể dùng chung hoặc không dùng chung với thức ăn.
• Chỉ bổ sung sinh tố C theo hướng dẫn trên sản phẩm hoặc chỉ định từ bác sĩ, tránh lạm dụng.
• Nếu sử dụng vitamin này dạng viên nang cần nuốt trực tiếp, tránh nghiền nát hoặc nhai chúng bởi điều này có thể làm tăng nguy cơ tác dụng phụ.
• Nếu dùng sinh tố C theo dạng bột cần trộn kỹ với thức ăn hoặc hòa tan trong nước, mỗi lần pha/trộn nên dùng hết, tránh để lại cho những lần sau. Trường hợp dùng sinh tố C theo dạng lỏng cần đo liều lượng cụ thể bằng muỗng/dụng cụ đo để đảm bảo sử dụng đúng liều.
• Nên sử dụng vitamin C thường xuyên để nhận được những lợi ích tối đa. Tốt nhất nên dùng đều đặn, cố định theo giờ giấc mỗi ngày.
• Khi phát hiện những phản ứng dị ứng bất thường cần báo ngay với cán bộ y tế để được can thiệp kịp thời.

Như vậy, vitamin C là dinh dưỡng thiết yếu đối với cơ thể, có thể được bổ sung qua chế độ ăn uống hoặc các sản phẩm đã qua bào chế. Để bảo vệ sức khỏe, mỗi người nên chủ động sử dụng đúng liều lượng, thời điểm theo hướng dẫn của cán bộ y tế, tránh lạm dụng gây hại cho sức khỏe.

Xem thêm:

• Cách dùng vitamin C hiệu quả nhất cho cơ thể
• Các loại vitamin C và vai trò cụ thể đối với sức khỏe